Νίκος Φραγκάκης – δημοσιογράφος
Η γερμανική ρωσοφιλία δεν πηγάζει από ενοχές για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ούτε αποτελεί έκφραση πασιφισμού. Δεν πρόκειται καν για απληστία ή κερδοσκοπία, αλλά για έναν αυθεντικό ιμπεριαλιστικό τρόπο σκέψης. Αποτελεί συμπάθεια προς μια «ομοαίματη» ρωσική αυτοκρατορία και ταυτόχρονα οργή απέναντι στην Ουκρανία, επειδή τόλμησε να σπάσει την ιεραρχία και το πρωτόκολλο που διέπει τη σχέση μεταξύ αφεντικών και υποτελών.
Η Ανατολική Ευρώπη, επί αιώνες, υπήρξε αντικείμενο διαμελισμού και κυριαρχίας από αυτοκρατορίες: το Γερμανικό Ράιχ, την Αυστροουγγαρία, τη Ρωσία και, σε μικρότερο βαθμό, την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σήμερα, οι εναπομείνασες «αυτοκρατορίες» είναι η Ρωσία και η Γερμανία, με τη δεύτερη να ασκεί επιρροή μέσω της ΕΕ (και έναν Ερντογάν που επιχειρεί να αναβιώσει το νεο-οθωμανικό όραμά του). Η μοίρα της Ανατολικής Ευρώπης έχει σε μεγάλο βαθμό καθοριστεί από αυτές τις αυτοκρατορίες, ενώ οι λαοί της, συχνά, μένουν έξω από την εξίσωση.
Οι Γερμανοί, παραδοσιακά, δεν μπορούν να διανοηθούν την απευθείας επικοινωνία και συμμαχία με την Ουκρανία, είτε σε πολιτικό είτε σε στρατιωτικό επίπεδο, χωρίς πρώτα να έχουν λάβει την έγκριση ή τη συναίνεση της Ρωσίας.
Οι αυτοκρατορίες γίνονται εύκολα «αποδεκτές» όπως είναι, ακόμα κι αν επιδίδονται σε αποτρόπαιες και απάνθρωπες πράξεις εις βάρος των ίδιων των λαών τους και των γειτονικών κρατών. Αντίθετα, τα πρώην υποτελή κράτη αντιμετωπίζονται με αυστηρότητα και πρέπει να αποδείξουν την «ορθή» συμπεριφορά τους για να κερδίσουν μια θέση ισότιμη στο τραπέζι των ισχυρών.
Παρατηρούμε όμως μια ανισότητα: Οι Ρώσοι διπλωμάτες, για παράδειγμα, επιδεικνύουν συστηματικά προσβλητική και περιφρονητική συμπεριφορά απέναντι στους θεσμούς και τους πολιτικούς της ΕΕ. Υποστηρίζουν εγκλήματα πολέμου και γενοκτονίες, παραμένοντας προκλητικά αμετανόητοι επί σειρά ετών. Η ανοχή απέναντί τους αποτελεί ύβρη όχι μόνο για τη δημοκρατία, αλλά και για τα ίδια τα θύματα αυτών των εγκλημάτων.
Οι Ρώσοι διπλωμάτες έχουν την ελευθερία να συμπεριφέρονται όπως επιθυμούν, απολαμβάνοντας τον ευρωπαϊκό σεβασμό και προτείνοντας διάλογο όποτε το κρίνουν σκόπιμο. Αντίθετα, οι Ουκρανοί διπλωμάτες βρίσκονται υπό αυστηρή επιτήρηση, αναμένοντας από αυτούς να επιδεικνύουν ευγένεια και αυτοσυγκράτηση, ακόμα και όταν ο λαός τους δολοφονείται.
Η αντίληψη ότι η Ουκρανία δεν είναι «πραγματική χώρα» εκφράζεται ανοιχτά από Ρώσους αξιωματούχους και, δυστυχώς, φαίνεται να βρίσκει έδαφος και στη Γερμανία, αν και πιο συγκαλυμμένα. Η έννοια της «ρωσικής ζώνης συμφερόντων» εξακολουθεί να θεωρείται αποδεκτή, παραβλέποντας το γεγονός ότι άνθρωποι ζουν σε αυτή τη «ζώνη». Αυτή η νοοτροπία εξηγεί γιατί κάποιοι πίστεψαν ότι η Ουκρανία θα κατέρρεε μέσα σε λίγες ημέρες. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι μια χώρα που θεωρούν «υποτελή» θα μπορούσε να αντισταθεί και να σταθεί απέναντι σε μια «αυτοκρατορία».
Δεν πρόκειται για μια απλή συσχέτιση στρατιωτικών δυνατοτήτων ή πολεμικής εμπειρίας. Πρόκειται κυρίως για τη μη αποδοχή της Ουκρανίας ως μιας ανεξάρτητης και αυτόνομης οντότητας. Τώρα, που ο ουκρανικός στρατός καταφέρνει χτυπήματα στους Ρώσους τόσο στο έδαφος όσο και στη θάλασσα, αυτή η εξέλιξη φαίνεται να πληγώνει και τη Γερμανία.
Η ίδια η ιδέα μιας ηττημένης και διαλυμένης «συναδέλφου» Αυτοκρατορίας είναι βαθιά τραυματική για τους Γερμανούς, εξηγώντας εν μέρει τη νευρικότητα και την αναστάτωσή τους. Αυτό φάνηκε χαρακτηριστικά στη στάση τους απέναντι στον Ζελένσκι, ειδικά μετά την απόφασή του να μην δεχτεί τον Σταϊνμάιερ.
Ο “Κωμικός” δεν παραβίασε απλώς διπλωματικά πρωτόκολλα ή κάποιους κανόνες ευγένειας. Αψήφησε την παραδοσιακή ιεραρχία των υποτελών και των αφεντάδων. Το γεγονός που προκάλεσε τη μεγαλύτερη ενόχληση στην πρώην αυτοκρατορία ήταν η απόφαση του προέδρου να συναντηθεί με εκπροσώπους της Πολωνίας και των κρατών της Βαλτικής, αφήνοντας εκτός τη μεγάλη και ισχυρή Γερμανία.
Οι Ουκρανοί έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν Ρώσους στρατιώτες καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον στην ιστορία. Και τώρα, φαίνεται ότι αψηφούν και άλλες αυτοκρατορίες. Προς τα πού οδηγούμαστε; Θα επικρατήσει τελικά η θεωρία του Μπακούνιν;