Το τραγούδι «Στο λιβάδι κόκκινη kalyna» είναι ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα πατριωτικά τραγούδια της Ουκρανίας, που αντηχεί την ιστορία, τον αγώνα και την ελπίδα του ουκρανικού λαού. Αναφέρεται σε μια από τις πιο δύσκολες και ηρωικές περιόδους της ουκρανικής ιστορίας, με την «kalyna» (κοκκινόβατο) να έχει βαθύ συμβολικό χαρακτήρα, συνδεδεμένο με την αντοχή και την ελπίδα. Ας δούμε την ιστορία αυτής της παλιάς και παντοτινής τραγουδισμένης μνήμης, που αντέχει στο χρόνο και συνεχίζει να εμπνέει τις νέες γενιές.
Η «kalyna» είναι ένα φυτό σύμβολο με ισχυρούς δεσμούς στην ουκρανική παράδοση, που αναγνωρίζεται και σε αυτό το τραγούδι. Το κόκκινο χρώμα των καρπών της θεωρείται σύμβολο του αίματος των μαρτύρων και των ηρώων που αγωνίστηκαν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας.
Στο λιβάδι κόκκινη kalyna
Μετάφραση από τα
ουκρανικά: Γαλήνη Μασλιούκ
Στο λιβάδι κόκκινη kalyna έχει μαραθεί,
Δοξασμένη Μάνα-Ουκρανία έχει πληγωθεί.
Τούτη δω την κόκκινη kalyna θα αναστήσουμε,
Δοξασμένη Μάνα-Ουκρανία, γέει – γέει, θα την εμψυχώσουμε!
Παρελαύνουν άντρες-παλικάρια στη ματωμένη γη
Για να σώσουν Ουκρανούς – αδέλφια απ’ την εχθρική οργή.
Τους Ουκρανούς μας αδελφούς θα λευτερώσουμε,
Δοξασμένη Μάνα-Ουκρανία, γέει – γέει, θα την εμψυχώσουμε!
Μη λυγίζεις κόκκινη kalyna, άνθισε ξανά,
Μη στενάζεις Μάνα-Ουκρανία, έχεις λεύτερα παιδιά.
Τούτη δω την κόκκινη kalyna θα αναστήσουμε,
Δοξασμένη Μάνα-Ουκρανία, γέει – γέει, θα την εμψυχώσουμε!
Μες’ στα στάχυα πράσινο βλαστάρι έγινε χρυσό,
Ουκρανοί γενναίοι στρατιώτες διώχνουν τον εχθρό!
Τούτο δω το χρυσαφί σιτάρι θα μαζέψουμε,
Τις πληγές μας Μάνα-Ουκρανία, γέει – γέει, θα γιατρέψουμε!
Σαν φυσήξει άνεμος θεριό στις στέπες τις πλατιές,
Θα γεμίσει όλη η Ουκρανία δόξα απ’ τις στρατιές.
Τούτη δω των στρατιωτών δόξα θα φυλάξουμε,
Δοξασμένη Μάνα-Ουκρανία, γέει – γέει, θα την αγκαλιάσουμε!
«Στο λιβάδι κόκκινη kalyna» είναι ένα τραγούδι των πατριωτών Ουκρανών μαχητών που δημιουργήθηκε πριν από περισσότερο έναν αιώνα. Σύμφωνα με μία εκδοχή, την πρώτη μορφή της σύνθεσε το 1912 ή 1914 ο ποιητής, σκηνοθέτης και διευθυντής του Ουκρανικού Θεάτρου «Ρούσκα Μπέσιντα» Stepan Charnetskyi για την παράσταση του έργου «Ο Ήλιος της Ρουίνας « (δηλαδή της Καταστροφής) του Βασίλη Πατσκόβσκυ. Στο έργο αναφερόταν η ιστορία της τραγικής για τους Ουκρανούς περιόδου του δεύτερου μισού του 17ου αιώνα, η οποία σημαδεύτηκε από την κατάρρευση της ουκρανικής κρατικής υπόστασης, τους αιματηρούς πολέμους και φέρει την ονομασία «Ρουίνα» (Καταστροφή – Σημ. μεταφρ.). «Ο Ήλιος της Ρουίνας « αναφερόταν στον ηγεμόνα Petro Doroshenko (1627-1698), που ήταν γνωστός για τα σχέδιά του να ενώσει τα ουκρανικά εδάφη.
Το 1914, ο διοικητής της εκατοντάδας των Ουκρανών Στρατιωτών του Σιτς (Ukrainian Soldiers of Sich – USS), Hryhorii Trukh, πρόσθεσε μερικούς στίχους στο τραγούδι. Το τραγούδι έγινε πολύ δημοφιλές. Ωστόσο, η ιστορία του τραγουδιού δεν τελειώνει εκεί. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, το τραγούδι απέκτησε έναν ακόμα στίχο, τον οποίο προσέθεσαν οι Ουκρανοί αντιφρονούντες: ο συνθέτης και μαέστρος Leopold Yashchenko και η αγωνίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέλος του κινήματος της δεκαετίας του ‘60, συγγραφέας απομνημονευμάτων, δημοσιογράφος και εκδότρια του «Αγγελιαφόρου Καταπίεσης στην Ουκρανία», η Nadiya Svitlychna.
Ο Leopold Yashchenko ήταν αυτός που, μαζί με άλλους 130 γενναίους ανθρώπους, υπέγραψε την επιστολή διαμαρτυρίας προς την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ το 1967 ενάντια στις πολιτικές διώξεις της ουκρανικής διανόησης. Απολύθηκε αμέσως από τη δουλειά του και υπέστη διώξεις, αλλά ο Yashchenko δεν λύγισε. Την άνοιξη του 1969 ίδρυσε μαζί με αρκετούς άλλους ομοϊδεάτες του το Singing Field (Spivoche pole). Εκεί αναβίωσαν τα shchedrivky, τα κάλαντα, τα ουκρανικά λαϊκά και τελετουργικά τραγούδια. Στο Singing Field η χορωδία «Homin» ερμήνευσε για πρώτη φορά μια σύγχρονη εκδοχή του τραγουδιού «Στο λιβάδι κόκκινη kalyna».
Το 2022, το τραγούδι απέκτησε νέα δημοτικότητα μετά την εκτέλεσή του από τον Andriy Khlyvnyuk στις πρώτες ημέρες της ρωσικής εισβολής και την επανεκτέλεση του από το θρυλικό συγκρότημα «Pink Floyd» με τίτλο «Hey, Hey, Rise Up!».
Αφού ο επικεφαλής του ουκρανικού συγκροτήματος Boombox, Andriy Khlyvnyuk, τραγούδησε το τραγούδι a cappella στη μέση του Κιέβου, το οποίο βομβαρδιζόταν από τα ρωσικά στρατεύματα, απέκτησε νέα δημοτικότητα. Ενήλικες και παιδιά το τραγουδούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το παίζουν ενώ οδηγούν αυτοκίνητα, το τραγουδούν στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και οι απλοί Ουκρανοί το βάζουν στους ήχους κλήσης των κινητών τους.
Ο μύθος της kalyna
Μια φορά κι έναν καιρό, ένας Κοζάκος και μια όμορφη κοπέλα επρόκειτο να παντρευτούν σε ένα χωριό. Η νύφη βγήκε από το σπίτι, όμορφη, ντυμένη με ένα κεντημένο πουκάμισο, με μια σειρά από κόκκινα κοράλλια στο λαιμό της, τα μάτια της έλαμπαν από ευτυχία…
Ξαφνικά, οι εισβολείς Τούρκοι έπεσαν σαν ένας μαύρος ανεμοστρόβιλος, άρπαξαν την καλλονή και εξαφανίστηκαν μέσα σε ένα σύννεφο καπνού. Ευτυχώς που η κοπέλα δεν ήταν μόνο όμορφη, αλλά γενναία και έξυπνη. Το εχθρικό άλογο τη μεταφέρει μακριά και εκείνη ρίχνει στο δρόμο μία-μία τις κόκκινες χάντρες για να δώσει ένα σημάδι για το πού να την ψάξουν. Και λέει σε κάθε μία από αυτές: «Εμπρός, χάντρα, μην χαθείς, σε θάμνο της kalyna (κοκκινόβατου) μεταμορφώσου. Ας τρέμουν τα κλαδιά αυτού του θάμνου, θα καλέσουν τον αγαπημένο μου για βοήθεια!».
Και συνέβη το θαύμα! Οι χάντρες πραγματικά άρχισαν να φυτρώνουν. Πότε ένας βλαστός τεντώθηκε προς τον ήλιο, πότε ο θάμνος ντύθηκε στα λευκά, πότε τα κόκκινα κλωνάρια της kalyna έλαμψαν στον ήλιο… Μόλις ο Κοζάκος άκουσε ότι η αγαπημένη του αιχμαλωτίστηκε, μάζεψε αμέσως τους συντρόφους του και έτρεξε να κυνηγήσει τους εχθρούς. Όταν βγήκε από το χωριό και είδε κατά μήκος του δρόμου θάμνους της kalyna (κοκκινόβατου), που δεν υπήρχαν εκεί πριν, κατάλαβε ότι ήταν μήνυμα από την αρραβωνιαστικιά του.
Οι Κοζάκοι πρόλαβαν τους εισβολείς, τους νίκησαν στη μάχη και έσωσαν την αιχμάλωτη. Όταν οι νέοι επέστρεψαν στην πατρίδα τους, έκαναν γάμο και έζησαν ειρηνικά και ευτυχισμένα για πολλά χρόνια. Και τιμούσαν πλέον για πάντα την kalyna, τη σωτήρα τους.