Ο Oleh Hutsulyak (Ολέγ Γουτσουλιάκ), Ουκρανός πολιτολόγος, φιλόσοφος και συγγραφέας, θεωρεί ότι η Ουκρανία, όπως ένα εθνικό δέντρο, άντεξε χάρη στις ρίζες της (γλώσσα, πίστη, πολιτισμός), τη δύναμη του κορμού της (στρατός, ιστορία) και την ομορφιά των ανθέων και τους καρπούς της (τέχνη και σκέψη). Η ταυτότητά της είναι μια ψυχοϊστοριοσοφική συζήτηση που εξετάζει τη θέση των Ουκρανών στην πολιτισμική εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Συγκεντρώσαμε συνοπτικά τις απόψεις του σχετικά με διάφορες πτυχές της ανάπτυξης της σύγχρονης Ουκρανίας και προσθέτουμε ορισμένα αποσπάσματα από τον Oleh Hutsulyak.

Υποστηρίζει ότι η πνευματικότητα των Ουκρανών βασίζεται στις παραδόσεις τους.

“Στον σύγχρονο νεοκαμπαλισμό, οι ρίζες του Δέντρου της Ζωής απεικονίζονται να είναι ριζωμένες ψηλά, στη σφαίρα του πνεύματος, ενώ ο κορμός και τα κλαδιά του αναπτύσσονται προς τα κάτω, στον υλικό κόσμο. Μου αρέσει αυτός ο συμβολισμός. Είμαστε πράγματι ριζωμένοι στις πνευματικές παραδόσεις (και η πνευματικότητα μπορεί να είναι τόσο δίκαιη και ιερή, όσο και δαιμονική και κακή), ενώ η πολιτική και η ιστορία αποτελούν τις υλικές εκφράσεις τους. Γι’ αυτό πρέπει να μιλάμε πολύ προσεκτικά για την καλλιέργεια της πνευματικότητας και να την συγκεκριμενοποιούμε πάντα”.

 «Υπάρχουν τέτοιες απόψεις. Οι φορείς τους αποκαλούνται «νέοι δεξιοί» και «νεοπαγανιστές», καθώς, κατά τη γνώμη τους, η παρακμή της Ευρώπης δεν ξεκίνησε τόσο με την έναρξη της εποχής του Μοντερνισμού (Νέος Χρόνος) με τον Διαφωτισμό, τον φιλελευθερισμό και τη λογιστική σκέψη του, αλλά πολύ νωρίτερα – με την εισαγωγή της Εγγύς Ανατολικής πνευματικότητας (εκδίωξη των Εβραίων στην Ευρώπη από τους Ρωμαίους, την επιβολή του χριστιανισμού και τις ισλαμικές κατακτήσεις), ως αποτέλεσμα της οποίας η πολυχιλιετής πνευματική παράδοση της Ευρώπης, με ακμή τους παγανιστικούς πολιτισμούς της Ελλάδας, της Ρώμης, των αρχαίων Γερμανών, Κελτών, Βαλτών και Σλάβων, καταπιέστηκε, σε πολλές περιπτώσεις εξαλείφθηκε ή προσαρμόστηκε στις πνευματικές παραδόσεις της Εγγύς Ανατολής. Οι «νέοι δεξιοί» προωθούν, ως μία από τις μεθόδους αναβίωσης της αρχικής ευρωπαϊκής παράδοσης, τη θρησκεία υπό τη μορφή της πίστης των προγόνων».

Όσον αφορά τη θρησκεία, ο Oleh Hutsulyak τονίζει τη σημασία διάκρισης μεταξύ «Καθολικισμού» ως πολιτικής επιρροής και «Καθολικότητας» ως παράδοσης. Κριτικάρει τη ρωσική ορθοδοξία για την προσπάθειά της να υπαγορεύει την πολιτική, συγκρίνοντάς την με ιδεοκρατικά καθεστώτα.

Επισημαίνει τη σημασία ιστορικών προσωπικοτήτων: του Shevchenko (Σεβτσένκο) και του Franko (Φρανκό) ως δημιουργών λόγου, και του Bandera (Μπαντέρα) και του Shukhevych (Σουχέβιτς) ως συμβόλων δράσης. Κάθε περίοδος απαιτεί τους δικούς της ήρωες, αλλά όλοι είναι μέρος της ουκρανικής κληρονομιάς.

Όσον αφορά τον ευροασιατισμό, τον θεωρεί απλώς ένα ιδεολογικό πρόσχημα για την επεκτατική πολιτική της Ρωσίας.

«Ο ευρασιατισμός είναι απλώς ένα προσωπείο για να καλυφθούν οι πραγματικές επεκτατικές και αποικιοκρατικές φιλοδοξίες του ρωσικού έθνους, το οποίο δεν κατάφερε να ξεφύγει από τα δεσμά του πρώιμου Μοντερνισμού και φθονεί τον υπόλοιπο κόσμο, επειδή οι άλλοι είναι πιο επιτυχημένοι, πιο ευτυχισμένοι και… πιο πονηροί. Όποιες ιδεολογίες κι αν χρησιμοποιούν οι Ρώσοι, όλα αυτά παραμένουν μια μορφή του rashyzm».

Η Ουκρανία, σύμφωνα με τον ίδιο, παραμένει η «Η Ελλάδα της Στέπας»¹Αναφορά στο πασίγνωστο στην Ουκρανία ποίημα του Yevhen Malaniuk (Γιεβγέν Μαλανιούκ) «Варязька балада» («Βαράγγικη Μπαλάντα»), στο οποίο περιλαμβάνεται η ενότητα “Η Ελλάδα της Στέπας” (ή αλλιώς “Η Στεπική Ελλάδα”). Το ποίημα παραπέμπει στην ανάλυση της διαμόρφωσης της ουκρανικής νοοτροπίας, όπου ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων που ζουν σε περιοχές με δάση και βουνά – περιβάλλοντα που παρέχουν μια σχετική ασφάλεια και προστασία – συναντά και συγχωνεύεται με αυτόν της στέπας. Η εντατική ανάπτυξη της στέπας από τους Ουκρανούς ξεκίνησε κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Οι έποικοι έφεραν στη στέπας τις καθιερωμένες συνήθειες του σταθερού γεωργικού πληθυσμού. Ωστόσο, στο νότο, στις αχανείς στέπες, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά: εδώ, το άτομο συνήθως βρισκόταν μόνο του μέσα σε έναν απέραντο ανοιχτό χώρο, γεγονός που του δημιουργούσε εντελώς διαφορετικά συναισθήματα. Υπήρχε μεγαλύτερη αίσθηση φόβου και δυσπιστίας, αν και η αίσθηση ελευθερίας ήταν πιο έντονη. Αυτό το μοναδικό συναίσθημα απομόνωσης και ελευθερίας αποδόθηκε πολύ εύστοχα από έναν άλλον μεγάλο Ουκρανό συγγραφέα, τον Vynnychenko. Στα έργα του, περιέγραψε πώς ακόμη και η ίδια η σκιά ενός ατόμου μπορεί να προκαλέσει υποψίες. Το αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας στη στέπα ήταν η ανάπτυξη μιας νοοτροπίας αυτοαπομόνωσης, τοπικισμού και εσωστρέφειας.*, συνδεδεμένη βαθιά με τον ελληνικό πολιτισμό.

Σκεπτόμενος για το μέλλον, ο Oleh Hutsulyak θεωρεί ότι, αν και ο πόλεμος διαμορφώνει ηθικές αρχές, παραμένει ένα σκληρό εργαλείο για την ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει προοπτικές, αλλά η πιθανή θρησκευτικότητά της και οι φιλοδοξίες της παραμένουν ανοιχτά ερωτήματα.

Κλείνοντας, απευθύνεται στη διασπορά: «Να είστε δυνατοί και μην ξεχνάτε τις ρίζες σας. Η δύναμή μας είναι στην ουκρανική καταγωγή μας!».

Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε από τον Ολέγ Κοροτάς (Oleh Korotash) των Δεκέμβριο 2023.

 

* Αναφορά στο πασίγνωστο στην Ουκρανία ποίημα του Yevhen Malaniuk (Γιεβγέν Μαλανιούκ) «Варязька балада» («Βαράγγικη Μπαλάντα»), στο οποίο περιλαμβάνεται η ενότητα “Η Ελλάδα της Στέπας” (ή αλλιώς “Η Στεπική Ελλάδα”). Το ποίημα παραπέμπει στην ανάλυση της διαμόρφωσης της ουκρανικής νοοτροπίας, όπου ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων που ζουν σε περιοχές με δάση και βουνά – περιβάλλοντα που παρέχουν μια σχετική ασφάλεια και προστασία – συναντά και συγχωνεύεται με αυτόν της στέπας.

Η εντατική ανάπτυξη της στέπας από τους Ουκρανούς ξεκίνησε κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Οι έποικοι έφεραν στη στέπα τις καθιερωμένες συνήθειες του σταθερού γεωργικού πληθυσμού. Ωστόσο, στο νότο, στις αχανείς στέπες, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά: εδώ, το άτομο συνήθως βρισκόταν μόνο του μέσα σε έναν απέραντο ανοιχτό χώρο, γεγονός που του δημιουργούσε εντελώς διαφορετικά συναισθήματα. Υπήρχε μεγαλύτερη αίσθηση φόβου και δυσπιστίας, αν και η αίσθηση ελευθερίας ήταν πιο έντονη.

Αυτό το μοναδικό συναίσθημα απομόνωσης και ελευθερίας αποδόθηκε πολύ εύστοχα από έναν άλλον μεγάλο Ουκρανό συγγραφέα, τον Vynnychenko. Στα έργα του, περιέγραψε πώς ακόμη και η ίδια η σκιά ενός ατόμου μπορεί να προκαλέσει υποψίες. Το αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας στη στέπα ήταν η ανάπτυξη μιας νοοτροπίας αυτοαπομόνωσης, τοπικισμού και εσωστρέφειας.

 

Από τη σύνταξη του Αγγελιαφόρου: Η συνέντευξη του Oleh Hutsulyak είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς προσφέρει βαθιά φιλοσοφική και πολιτισμική οπτική για την Ουκρανία και τον ρόλο της στον σύγχρονο κόσμο. Δεν είναι απλώς μια φιλοσοφική ανάλυση, αλλά μια πρόσκληση για σκέψη, αυτογνωσία και δράση. Ο τρόπος που συνδυάζει την παράδοση, την κριτική του σύγχρονου κόσμου και τις προοπτικές για το μέλλον είναι εμπνευστικός. Αναμφίβολα είναι ένα κείμενο που αξίζει να διαβαστεί προσεκτικά και να συζητηθεί ευρύτερα.

Η αναφορά της Ουκρανίας ως «Η Στεπικη Ελλάδα» ή «Η Ελλάδα της Στέπας» και μέρος της Ανατολικο-Μεσογειακής γεωπολιτισμικής κουλτούρας αναδεικνύει τη σημασία της πολιτισμικής ταυτότητας της χώρας. Η σύνδεση με την ελληνική παράδοση είναι ένας όμορφος τρόπος να υπογραμμιστεί η ιστορική αλληλεπίδραση των πολιτισμών.

Παράλληλα οι παρατηρήσεις του σχετικά με τον ευρασιατισμό και τον ρόλο της ρωσικής εκκλησίας δείχνουν βαθιά ανάλυση της πολιτικής ιδεολογίας και της σχέσης θρησκείας-πολιτικής. Η έντονη κριτική του προσφέρει τροφή για σκέψη, ειδικά σε έναν κόσμο όπου η ιδεολογία συχνά καλύπτει επεκτατικές φιλοδοξίες.

Πολύ ενδιαφέρον έχει η αναφορά στην ανθρώπινη φύση και το μέλλον. Οι απόψεις του για τον πόλεμο ως «σκληρό εργαλείο εξέλιξης» και η προοπτική της τεχνητής νοημοσύνης ανοίγουν συζητήσεις για τις προκλήσεις του μέλλοντος. Η ισορροπία μεταξύ ηθικής, τεχνολογίας και ανθρώπινης φύσης είναι κεντρικό θέμα που θίγει με κομψότητα.

Τέλος η ενθάρρυνσή του προς την ουκρανική διασπορά είναι συγκινητική. Το μήνυμα να διατηρήσουν την ταυτότητά τους παρά τις προκλήσεις δείχνει μια βαθιά σύνδεση με τον λαό του.

 

Ολόκληρη η συνέντευξη στα ουκρανικά: Філософ Олег Гуцуляк: Україна є «затокою» великої Східно-Середземноморської геокультури