Μαξίμ “Νταλί” Κριβτσόβ

23 Ιανουαρίου 1990 – 7 Ιανουαρίου 2024

 

Το 2024, ο εκδοτικός οίκος “Εναλλακτικές εκδόσεις” στην Αθήνα εξέδωσε ένα δίγλωσσο βιβλίο με μεταφράσεις στα ελληνικά των ποιημάτων του Μαξίμ “Νταλί” Κριβτσόβ, τα οποία περιλαμβάνονται στη συλλογή “Ποιήματα από την πολεμίστρα”.

 

 

Από το οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης:

“Η ποήση στα χαρακώματα, με μακριά ιστορία στην παγκόσμια λογοτεχνία, παίρνει τη μορφή ενός δικού μας παιδιού σήμερα, του Μαξίμ.

Γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου του 1990, στο Ρίβνε, και σκοτώθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου, κοντά στο Χάρκοβο, στις 7 Ιανουαρίου του 2024, στα οριστικά 33 του.

Σπούδασε στο “Εθνικό Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας και Ντιζάιν” του Κιέβου. Πήρε ενεργό μέρος στην “Επανάσταση της Αξιοπρέπειας” του Μαϊντάν το 2014 και πήγε εθελοντής στην “Εθνική Φρουρά της Ουκρανίας”. Μετά την εισβολή κατατάχτηκε στις Ένοπλες Δυνάμεις και πολέμησε στην πρώτη γραμμή.

“Δεν έμοιαζε με πολεμιστή, ήταν σαν τον Χριστό με αυτόματο”, λέει ο φίλος και εκδότης του.

Εγκλωβίζει στους στοίχους του αυτό το φιλοσοφικό “εξαίφνης”, που αναποδογύρισε τη ζωή των ανθρώπων στην Ουκρανία σε μια μέρα. Αποκαθιστά μια νέα σχέση πολυτιμότητας με τα καθημερινά πράγματα και κυρίως με τη φύση, που μέσα από το παραθυράκι της πολεμίστρας του αποκτά ένα νέο υπερκόσμιο φως. Χιούμορ και σαρκασμός απέναντι στον θάνατο, τρυφερότητα και φως.

Πρόλαβε να δει το βιβλίο του τυπωμένο, το 2023. Ένα μεταθανάτιο βιβλίο, “Στο ναρκοπέδιο της μνήμης: Ημερολόγια, δοκίμια, ιστορίες”, με ανέκδοτα κείμενά του, μόλις βγήκε από τις ίδιες εκδόσεις.

Τα ποιήματά του έγιναν τραγούδια, μπήκαν σε συλλογές, τιμήθηκαν με βραβεία, αλλά κυρίως έγιναν σύμβολο της Ουκρανικής Αντίστασης”.

 

***

Εκείνος, µετακόµισε στη Μπούτσα µέσα Μαρτίου του 2021
νοίκιασε ένα µικρό διαµέρισµα στο υπόγειο
κι απόκτησε µια γάτα µε τρίχωµα σαν γέµιση εκλέρ.

Πήγαινε στα αγγλικά, στο γυµναστήριο και στην εξοµολόγηση
του άρεσε να βλέπει το χιόνι να πέφτει
και τον δρόµο να χάνεται στην οµίχλη.

Άκουγε Radiohead, παλιά άλµπουµ των Okean Elzy, ¹Το πιο διάσηµο ουκρανικό µουσικό συγκρότηµα.(*), τη βροχή, τη βροντή και τον χτύπο της καρδιάς του κοριτσιού
µαζί της αποκοιµήθηκε σ’ ένα µικρό υπόγειο διαµέρισµα
και ξύπνησε σ’ ένα µικρό υπόγειο διαµέρισµα
φίλησε το ζεστό πρόσωπό της αγκάλιασε το ιδρωµένο της σώµα
βύθισε το χέρι του στα κύµατα των µαλλιών της
και σπαρταρούσε σαν µύγα στον ιστό της αράχνης.

Τον άφησε το φθινόπωρο
όπως τα πουλιά αφήνουν τα δάση
όπως οι µηχανικοί το εργοστάσιο στο τέλος της βάρδιας
και πήγε στην Πολωνία
για να µείνει εκεί.

Πήρε τον γάτο, αφράτο σαν κέικ
και είπε: γάτε, πρέπει να φύγουµε
ήρθε σ’ εµάς, σαν την αυγή
σαν τη ζωή
σαν την αρρώστια
κρύος
σαν πάγος
ο πόλεµος
το κεφάλαιο που λέγεται «Ήσυχη ζωή» έχει κλείσει.
Ο δρόµος χάθηκε στην οµίχλη
η βροχή έπεφτε
κανείς δεν τον ακούει
ο γάτος τό ’σκασε στα χωράφια κι ο άνεµος πήρε τ’ όνοµά του.

Στον σταυρό, σαν ταυτότητα, γράφει:
ενθάδε κείται ο αριθµός 234, αιωνία του η µνήµη.

Εκείνη, ονειρευόταν να ταξιδέψει στην Παταγονία
ένα ειδύλλιο µε έναν ροκά
να µετενσαρκωθεί σε βασίλισσα ή ψάρι.

Σχεδίαζε να γράψει ένα βιβλίο
για το πόσο εύθραυστη είναι η µνήµη,
σαν λεπτή κρούστα της κρεµ µπρουλέ
ευάλωτη όπως η αγάπη
γλιστράει σαν άµµος ανάµεσα στα δάχτυλα και
εξαφανίζεται
χάνεται
φεύγει.

Αγαπούσε το ποδήλατό της
και το παγωτό µε σαντιγί
µάζευε κιτρινισµένα φύλλα
σαν γραµµατόσηµα
της άρεσε να χαζεύει τα σύννεφα
σκορπισµένα σαν ποπ κορν
από απρόσεκτο αγόρι στον κινηµατογράφο.

Ταξίδευε µόνη της στα βουνά
ανάσαινε τον ιαµατικό αέρα του δάσους
µάζευε τσάι, δυόσµο και φύλλα ιτιάς
µάζεψε αστέρια, µε τάξη στη µνήµη της σαν άλµπουµ φωτογραφιών.
Ο πατέρας της σκοτώθηκε το δεκατέσσερα
ήταν στα δεκατέσσερά της όταν η µητέρα της έφυγε για την Ιταλία
και δεν επέστρεψε.

Δεν είχε σχέσεις γιατί πάντα περίµενε εκείνον τον ροκά.

Όταν ο χειµώνας αποφάσισε να µείνει,
τουλάχιστον µέχρι το επόµενο φθινόπωρο
κι ανακοίνωσε τη σκληρή κι επώδυνη παρουσία του
οι δρόµοι µύρισαν
τροµακτική σιωπή
από φωτιά και χώµα
κι από παντού πετάγονταν κοράκια.

Τότε δεν έχασε την ψυχραιµία της,
πήρε ένα µπουκάλι από το πάνω ράφι
µε αποξηραµένο τσάι ιτιάς και θυµάρι,
έβρασε τα βότανα
τα έριξε σ’ ένα θερµός
και το πήγε στα µπλόκα
στα παιδιά της τοπικής άµυνας.

Στον σταυρό, σαν τατουάζ, χαραγµένο:
ενθάδε κείται ο αριθµός 457, αιωνία του η µνήµη.

Εκείνη, ζούσε δίπλα στο πάρκο
σε ένα µικρό σπίτι
τάιζε τους σκίουρους
τάιζε τα σκυλιά
τάιζε τους µεθύστακες
ήταν η φύλακας του φθινοπώρου
η φύλακας των αναµνήσεων
σκορπισµένων σαν ζάχαρη.

Ήταν 54 ετών
δούλευε σε εταιρεία κοινής ωφελείας
φορούσε τη µπλε στολή του σουπερµάρκετ «Επιτσέντρ»
κι οδηγούσε ποδήλατο.

Έβαφε τα νύχια της κόκκινα
έβαφε τα χείλη της κόκκινα
και κάθε βράδυ έβλεπε όνειρα κόκκινα.

Παρακολουθούσε το σόου «Η Ουκρανία µιλάει»
σκούπιζε τα δάκρυά της µε ένα λευκό µαντήλι
αναθυµόταν τα παιδικά της χρόνια
πόσο ζεστός ήταν τότε ο ήλιος
πριν πάει για ύπνο, διάβαζε κάποιο βιβλίο του Κοκοτιούχα²Andriy Kokotiukha: δηµοφιλής Ουκρανός συγγραφέας ιστορικού µυθιστορήµατος και περιπετειών, µε πάνω από 90 βιβλία. (**)
και βουτούσε, σαν κολυµβητής στο νερό, σε όνειρα κόκκινα
σαν τα κόκκινα νύχια
σαν τα κόκκινα χείλη .

Περίµενε το Σάββατο
να ξεσκονίσει τα δωµάτια
να πλύνει τα ρούχα
να φτιάξει µια µηλόπιτα
και να σκεφτεί το παρελθόν.

Τη σκότωσαν στις 5 Μαρτίου
όταν έστριβε στον δικό της δρόµο
µε το ποδήλατό της
τη σκότωσαν, όπως η νύχτα σκοτώνει τη µέρα
όπως το φθινόπωρο σκοτώνει το καλοκαίρι
σταύρωσαν µε ριπή πολυβόλου.

Στον σταυρό, σαν σε αφίσα ανακοινώσεων, γράφει:
ενθάδε κείται ο αριθµός 451, αιωνία η µνήµη.

Στους δρόµους και στα πεδία
γεννήθηκαν νέοι Γολγοθά
Μόνο σφαίρες αντί για καρφιά
και πυροβολικό αντί για δόρατα.

Ήθελα να µετράω τις µέρες ως το καλοκαίρι
να µετράω γατάκια
να µετράω παιδιά
να µετράω αστέρια
να µετράω ως το εκατό,
µέχρι να µε πάρει ο ύπνος.

Ενθάδε κείται ο αριθµός 176 αιώνια η µνήµη
Ενθάδε κείται ο αριθµός 201 αιώνια η µνήµη
Ενθάδε κείται ο αριθµός 163 αιώνια η µνήµη
Ενθάδε κείται ο αριθµός 308, αιωνία του η µνήµη.

(*) Το πιο διάσηµο ουκρανικό µουσικό συγκρότηµα.

(**) Andriy Kokotiukha: δηµοφιλής Ουκρανός συγγραφέας ιστορικού µυθιστορήµατος και περιπετειών, µε πάνω από 90 βιβλία.

5 Ιανουαρίου 2024

Το τελευταίο ποίημα

Το κεφάλι μου θα κυλάει από πατούλια σε πατούλια
σαν πέτρα που κυλάει
ή σαν μπάλα
τα χέρια μου ξεριζωμένα
θα γίνουν μενεξέδες την άνοιξη
τα πόδια μου
σκυλιά θα ξεσκίζουν και γατιά
το αίμα μου
θα βάψει τον κόσμο σε νέα απόχρωση κόκκινου
Pantone “ανθρωποαίμα”
τα κόκκαλά μου
θα φάει η γη
φτιάχνοντας σκελετό
το τσουρουφλιασμένο μου όπλο
θα σκουριάσει
το καλό μου
τη στολή παραλλαγής και τον εξοπλισμό μου
θα τα δώσουν στους νεοσύλλεκτους
μακάρι γρήγορα να έρθει η άνοιξη
επιτέλους
να γίνω
μενεξές.

Οι φωτογραφίες από ελεύθερες πηγές και αυτές που περιλαμβάνονται στη δίγλωσση ουκρανοελληνική έκδοση του Εκδοτικού Οίκου “Έναλακτικες Εκδοσίες”.