Η ιστορία της οικογένειας Ματζαπέτα, που εκτείνεται από την Κρήτη μέχρι το Λβιβ της Ουκρανίας, είναι γεμάτη μυστήριο, κενά και αναπάντητα ερωτήματα που καλύπτουν αιώνες. Από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα, η οικογένεια αυτή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην κοινωνία του Λβιβ, προτού τα ίχνη της χαθούν μέσα στις δίνες των ιστορικών γεγονότων της περιοχής. Τη ζωή της οικογένειας στο Λβιβ κατέγραψε στη διατριβή του ο Ουκρανός ιστορικός Ίγορ Λιλό.

Η συγκυρία της συνάντησης της αρχισυντάκτριας του Βίσνικ-Αγγελιαφόρου, Γαλήνης Μασλιούκ-Κάκκου, με τον Έλληνα οινοπαραγωγό Στέλιο Ζαχαριουδάκη, που ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την ιστορία του τόπου και τις ρίζες των Κρητικών που διαπρέψαν στο εξωτερικό, στάθηκε αφορμή να βρεθούμε στο Ηράκλειο με τον γνωστό πολιτικό Στέλιο Εμμ. Ματζαπετάκη. Ο ίδιος έχει πραγματοποιήσει έρευνα για το οικογενειακό δέντρο. Με τη διασταύρωση των υπαρχουσών πληροφοριών, επιβεβαιώθηκε ότι οι απόγονοι της οικογένειας Ματζαπέτα ζουν ακόμα στην Κρήτη, ενώνοντας έτσι ένα χαμένο νήμα που συνδέει το παρελθόν με το παρόν.

Η ανακάλυψη αυτή μας καλεί να ξαναγράψουμε την ιστορία, βασιζόμενοι σε αρχεία που βρίσκονται στ η Βενετία, τα οποία, αν και γνωστά, παραμένουν ανεξερεύνητα. Αυτά τα αρχεία ίσως κρατούν τα κλειδιά που θα αποκαλύψουν λεπτομέρειες για την πορεία της οικογένειας από την Κρήτη στο Λβιβ και τη μετέπειτα εξαφάνισή της. Όλες οι ενδείξεις έρχονται να βεβαιώσουν ότι οι σημερινοί Ματζαπέτηδες της Κρήτης έχουν κοινή ρίζα με τον Ματζαπέτα και τους απογόνους τους στο Λβιβ, και η περαιτέρω έρευνα στα βενετσιάνικα αρχεία θα μπορούσε να συμπληρώσει τα κενά της μακραίωνης ιστορίας τους.

 

Οι νεώτερες γενιές των Ματζαπετάκηδων

 

Ο Στυλιανός Εμμανουήλ Ματζαπετάκης (1940-) είναι Έλληνας φαρμακοποιός και πολιτικός. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο στις 25 Σεπτεμβρίου 1940. Είναι συνταξιούχος φαρμακοποιός συνεχίζοντας μια παράδοση 75 χρόνων. Υπηρέτησε ως βουλευτής Ηρακλείου από το 1989 ως το 1993 και από το 2000 ως το 2007. Δραστηριοποιήθηκε ιδιαίτερα στα θέματα υγείας (ήταν εισηγητής στα περισσότερα φαρμακευτικά νομοσχέδια), στον τομέα των αποδήμων ενώ καλλιέργησε στενές σχέσεις με την Κίνα και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην προώθηση και εξαγωγή του κρητικού ελαιολάδου.

Το 2007 αποσύρθηκε από την πολιτική και έκτοτε ασχολείται κυρίως με θέματα πολιτισμού, δραστηριοποιούμενος με το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη στο οποίο διατέλεσε πρόεδρος ως τον Ιανουάριο του 2017. Με τη σύζυγό του, Μιράντα Παπαχατζή, απέκτησαν δυο γιους, τον Μανώλη, χημικό, υπεύθυνο ερευνητικού κέντρου στη Λισαβόνα και τον Παναγιώτη, διοικητικό στέλεχος της Τράπεζας Πειραιώς.

 

Ο Εμμανουήλ Στ. Ματζαπετάκης (30 Νοεμβρίου 1905 – 7 Απριλίου 1971), υιός του Στυλιανού, ιατρού και βουλευτή επί Κρητικής πολιτείας, και της Φωτεινής, ήταν Έλληνας φαρμακοποιός και πολιτικός. Γεννήθηκε στον Αμπελούζο Ηρακλείου το 1905 και σπούδασε στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε ως φαρμακοποιός. Υπήρξε πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου και του Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών. Διετέλεσε βουλευτής Ηρακλείου με την Ένωση Κέντρου το 1961, το 1963 και το 1964. Αντιδρώντας στην οξύτητα και την επικρατούσα πολιτική κατάσταση δήλωσε το 1967 ότι δε θα συμμετείχε στις εκλογές που τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω δικτατορίας.

Σημαντικές ήταν οι παρεμβάσεις του σε θέματα σχετικά με το φαρμακευτικό επάγγελμα, την βιομηχανική ανάπτυξη του Νομού, αλλά και την κοινωνία όπως με την (γνωστή) πιεστική και αποτελεσματική παρέμβαση του στον τότε προκαθήμενο της εκκλησίας της Κρήτης για την πραγματοποίηση θρησκευτικής τελετής στην κηδεία του Ν. Καζαντζάκη.

Ήταν παντρεμένος με τη Μερόπη Λυδάκη ιατρό Μικροβιολόγο (1905-1989) και απέκτησαν μία κόρη και δύο γιους. Από τα παιδιά του, ο γιος του, Στυλιανός Εμμ. Ματζαπετάκης, υπηρέτησε επίσης ως βουλευτής μεταπολιτευτικά, με τη Νέα Δημοκρατία και με το ΠΑΣΟΚ, και ο Νίκος επί σειρά ετών ως Δημοτικός Σύμβουλος και Αντιδήμαρχος Ηρακλείου. Πέθανε στο Ηράκλειο στις 7 Απριλίου 1971.

 

Ο Στυλιανός Νικ. Ματζαπετάκης ή Ματζαπέτας (1850-1935), γόνος ιστορικής οικογένειας της Μεσσαράς Ηρακλείου Κρήτης έλαβε μέρος σε ηλικία μόλις 16 χρονών στην επανάσταση του 1866-69, υπό τον Μιχαήλ Κόρακα.

Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1874, μετεκπαιδεύτηκε στο Πανεπιστήμιο Hôtel-Dieu στο Παρίσι και εργάστηκε ως γιατρός στην Κασταμονή του Πόντου. Πολύγλωσσος και με ευρύτερη μόρφωση υπήρξε αντιπροσωπευτικός τύπος του Ιατροφιλόσοφου της εποχής. Επέστρεψε το 1878 βρίσκοντας την Μεσσαρά σε πλήρη αναρχία.

Σοβαρός πολιτικός και κοινωνικός παράγων του τμήματος Ηρακλείου, πρόσφερε πολλαπλές υπηρεσίες στον τόπο του και ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσσαράς. Εκλέχτηκε κατ’ επανάληψη βουλευτής της Κρητικής Πολιτείας, ενώ το αρχοντικό του Ματζαπετάκη, ο Πύργος στον Αμπελούζο, ήταν χώρος καταφυγής και Αβραμιαίας φιλοξενίας «παντί των απάντων» όπως αναφέρεται στην ιστορία της ιατρικής. Είναι συγγραφέας του βιβλίου: «Συμβολή εις την ιστορίαν της Κρήτης κατά την επανάστασιν του 1878», εν Ηρακλείω 1904.

Η οικογένεια Ματζαπέτα. Ελληνικά πορτρέτα από το Λβιβ

Ihor Lylo: Οι Έλληνες στα εδάφη της Επικράτειας των Ρως κατά τον 15ο – 18ο αιωνα